หลิวไห่ฉาน

        หลิวไห่ฉาน 刘海蟾 เป็นเทพเจ้าแห่งความมั่งคั่งเจริญรุ่งเรืองอีกองค์หนึ่ง ที่นักธุรกิจร้านค้านิยมบูชาพร้อมกับคางคกสามขาที่คาบเงินทอง ซึ่งอาจเป็นรูปคนแบกคางคกหรือรูปคางคกอย่างเดียว

        คำว่า หลิวไห่ฉาน เป็นคำรวมของชื่อคนคือ หลิวไห่ 刘海 กับชื่อคางคก คือ ฉานฉู่  蟾蜍 รวมคำเต็มว่า หลิวไห่ฉานฉู่ แต่นิยมเรียกเป็น หลิวไห่ฉาน

        จากตำนานกล่าวว่า หลิวไห่ มีชีวิตอยู่ในช่วงสมัยห้าราชวงศ์ ได้รับราชการทหารอยู่กับนายพลจูเหวิน ซึ่งต่อมาได้สถาปนาตนเป็นฮ่องเต้ไท่จู่แห่งราชวงศ์เหลียงครั้งหลัง ระหว่างค.ศ. ๙๐๗ - ๙๒๓   หลิวได้รับตำแหน่งนายพลโซ่วก่วง ในปีค.ศ. ๙๑๑ ต่อมาได้รับตำแหน่งไท่โหวว่าราชการทหาร ซึ่งเป็นหนึ่งในสามตำแหน่งสูงสุด อยู่มาวันหนึ่ง เซียนองค์หนึงได้มาหาหลิวไห่ได้สนทนาธรรมลัทธิเต๋า สุดท้ายเซียนได้ร้องขอไข่สิบฟองกับเหรียญสิบอันแล้วเอามาวางเรียงเป็นเจดีย์บนโต๊ะหลิวไห่ ซึ่งทำให้หลิวตกใจและกลัว แต่เซียนบอกว่า นี่ไม่ใช่เป็นเรื่องของท่านในขณะนี้ แล้วเซียนก็ดึงเหรียญสิบอันออกมาทำให้ไข่ทั้งสิบฟองแตกกระจายบนโต๊ะไม้นั้น พร้อมทั้งเตือนหลิวว่า ขอให้พิจารณาไตร่ตรองให้รอบคอบว่าอะไรกำลังจะเกิดขึ้นกับชีวิตท่าน ฝ่ายหลิวใคร่ครวญดูแล้ว จึงตัดสินใจลาออกจากตำแหน่งไท่โหว แล้วจาริกขึ้นภูเขาไปบำเพ็ญภาวนา หลังจากนั้นไม่นานปรากฏว่า ข้าศึกคู่แค้นได้ยกทัพมาตีเมืองและจับฮ่องเต้ประหาร จนบ้านเมืองสูญสลาย ซึ่งทำให้หลิวได้พ้นเคราะห์กรรม

        หลิวได้ใช้ชีวิตในป่าบำเพ็ญพรตในลัทธิเต๋า จนได้สมญานามว่า ไห่ฉานจื่อ และได้รับแต่งตั้งเป็นเซียนองค์หนึ่ง

       อย่างไรก็ตาม หลิวไห่ มีส่วนเกี่ยวข้องกับคางคกสามขาอย่างไรนั้น มีตำนานเล่าขานกันหลายสำรับ พอสรุปได้ดังนี้

        ตำนานแรกกล่าวว่า คางคกคือวิญญาณบิดาหลิวไห่มาสิงอยู่ ซึ่งในชีวิตจริงของเขาเป็นขุนนางที่คิดถึงแต่เงินทอง วันหนึ่งหลิวได้เดินผ่านบ่อร้างเห็นคางคกตัวหนึ่งดวงตาสีแดงในความมืดสลัวในบ่อร้างนั้น ด้วยความคิดแวบหนึ่งหลิวจึงเอาเหรียญผูกเชือกหย่อนลงไปล่อคางคก ฝ่ายคางคกงับเหรียญ หลิวจึงดึงคางคกขึ้นมาพาไปเลี้ยงดูที่บ้านและกลายเป็นเพื่อนเล่นของหลิว เจ้าคางคกตัวนี้นอกจากชอบน้ำแล้วยังชอบทองคำอีกด้วย เมื่อใดที่มันลงไปอยู่ในบ่อน้ำ หลิวจะใช้เชือกผูกเหรียญทองหย่อนลงไปมันจะคาบทันที

        แต่บางตำนานกล่าวว่า คางคกอาศัยอยู่ในบ่อ พิษที่หนังทำอันตรายแก่ชาวบ้าน หลิวไห่จึงใช้ตะขอเบ็ดเกี่ยวขึ้นมาทำลายพิษจนคางคกตายไป

        บางตำนานกล่าวว่า หลิวไห่มีคางคกเป็นเพื่อนเล่น เรียกขานกันว่า หลิวไห่เล่นกับคางคกทอง ซึ่งคำว่า คางคก ว่า ฉานฉู่ จากคำว่า ฉาน ในภาษาบางถิ่นออกเสียงเป็น เฉียน 钱 ซึ่งหมายถึง เหรียญ ดังนั้น จึงกลายเป็นว่า หลิวไห่เอาเหรียญทองคำมาเล่น 

        บางตำนานพื้นบ้านบางถิ่นว่า ไข่คางคกหรือไข่กบที่ลอยน้ำเป็นเส้นมีไข่สีดำนั้น ตกลงมาจากดวงจันทร์  ลัทธิเต๋าถือว่า คางคกหรือกบเป็น หยินหรืออิน เป็นต้น และยังกล่าวอีกว่า ในช่วงจันทรคราสนั้น คางคกกำลังอมดวงจันทร์

        อย่างไรก็ตาม คางคกสามขาเป็นสัญลักษณ์ของความร่ำรวยเจริญรุ่งเรืองในด้านธุรกิจการค้า เป็นตัวโชคลาภ  คางคกเป็นสัญลักษณ์ของตัวทำเงิน หาเงินเข้าบ้านเข้าสำนักงานบริษัท จึงมักเห็นรูปคางคกคาบเหรียญทองคำ ตัวคางคกบางครั้งประดับด้วยเพชรนิลจินดา และมักวางไว้ใกล้ตู้เซฟหรือที่เก็บเงินและจะหันหน้าไม่ให้ตรงกับประตู เพื่อจะได้มีเงินเข้าสำนักงานแต่เงินไม่รั่วไหลออก ไม่วางคางคกไว้ในห้องน้ำ นอกจากนี้ การที่ถูกหลิวไห่ล่อด้วยเหรียญทองผูกเชือกให้คางคกงับ คางคกชอบงับเหรียญทองด้วย เป็นการเตือนให้รู้ว่าอย่าได้เป็นคนโลภแต่เงินทองเพียงอย่างเดียว

        ปัจจุบันคางคกสามขามิใช่เพียงหาเงินทองเข้าสำนักงานเท่านั้น แต่ยังป้องกันภัยจากพวกโจรปล้นด้วย

:  สมบูรณ์ แก่นตะเคียน  ๑๙ กุมภาพันธ์ ๒๕๕๗

s.kantakian@gmail.com

****

 **********

ภาพพิเศษเป็นกบทูดขนาดใหญ่