ลัทธิความเชื่อ

ลัทธิความเชื่อ

              ไท้อี้ในฐานะที่เป็นเจ้านครปั๋ว  ได้ร่วมมือกับพันธมิตรคือพวกเจ้านครที่ขึ้นตรงต่อราชวงศ์เซี่ย  ทำการโค่นล้มราชวงศ์เซี่ยสำเร็จโดยอ้างว่า  กษัตริย์เซี่ยเจี่ยไม่ทรงตั้งอยู่ในความยุติธรรม  และโหดร้ายทารุณต่อราษฎร  นอกจากนี้ไท้อี้ยังอ้างด้วยว่า  ตนได้รับพระบัญชาจาก  องค์ซังตี้  ผู้เป็นเทพเจ้าสูงสุดแห่งสวรรค์  ให้ทำการปราบปรามยุคเข็ญ  ซึ่งเป็นความชอบธรรมของตนที่จะกระทำการปฏิวัติดังกล่าว   แล้วสถาปนาตนเองเป็นกษัตริย์  ทรงพระนามว่า  พระเจ้าเฉิงทัง  ปฐมกษัตริย์แห่งราชวงศ์ซัง     ชนเผ่าซังนอกจากจะเคารพบูชาเทพเจ้าซังตี้แล้ว  ยังมีเทพเจ้าแห่งธรรมชาติ   ได้แก่  เทพพระอาทิตย์  พระจันทร์  ดวงดาวต่างๆ    เทพแห่งลม  เทพแห่งฝน เทพแห่งน้ำ  พระธรณี  เทพแห่งแม่น้ำ  ปรากฏการณ์ธรรมชาติต่างๆ  เช่น ฟ้าร้อง ฟ้าผ่า  ตลอดจนสถานที่ที่ถือว่าศักดิ์สิทธิ์  และประการสำคัญ  ชนเผ่าซังยังเคารพบวงสรวงบรรพบุรุษด้วย   พวกเขามีความเชื่อว่า  บรรพบุรุษเมื่อตายไปแล้ว  จะไปสถิตอยู่บนสวรรค์  และยังมีความสัมพันธ์อยู่กับครอบครัวลูกหลานอยู่ตลอดเวลา  ดังนั้นพวกเขาจึงต้องปฏิบัติต่อพิธีกรรมเซ่นไหว้บรรพบุรุษเป็นอย่างดี  หากปฏิบัติไม่ดีจะมีผลต่อครอบครัว   การบวงสรวงต่อวิญญาณบรรพบุรุษและเทพเจ้าต่างๆจึงมีความสำคัญ

          เมื่อกษัตริย์เสด็จสวรรคต   พวกข้าทาสบริวารตลอดจนนางสนม  รถม้าและตัวม้า   พวกสัตว์เลี้ยง  เช่น สุนัข  จะถูกฝังทั้งเป็นพร้อมพระศพ   จากการสำรวจสุสานกษัตริย์บางหลุม  ปรากฏว่ามีศพข้าทาสถึง  ๔๐๐  ศพ  นอกจากนี้ยังมีข้าวของเครื่องใช้อีกเป็นจำนวนมาก  เพื่อให้พระองค์ได้ทรงนำไปใช้สอยในสวรรค์

          ในพิธีบวงสรวงสังเวยบรรพบุรุษ  เคยมีการนำข้าทาสมาสังเวยด้วยการตัดคอถึง  ๒,๖๕๖  คน   ข้าทาสเหล่านี้เป็นเชลยศึกหรือชนเผ่าป่าเถื่อน  ส่วนสามัญชนชาวซังจะไม่ถูกจับไปสังเวยเลย

          การบวงสรวงเทพเจ้าก็เพื่อขอให้เทพเจ้าดลบันดาลให้เกิดความงอกงามด้านเกษตรกรรม  ฝนตกต้องตามฤดูกาล  การเก็บเกี่ยวได้ผลดี   ส่วนการบวงสรวงต่อบรรพบุรุษนั้นก็เพื่อติดต่อกับดวงวิญญาณของท่านให้ช่วยอำนวยพรให้ตามที่พวกตนขอ

          การประกอบพิธีกรรมบวงสรวงต่อเทพเจ้าองค์ต่างๆ   และบรรพบุรุษจะรวมกันเป็นหนึ่งเดียว  คือ  องค์เทพเจ้าซังตี้   ซึ่งผู้เป็นประธานในพิธีเป็นกษัตริย์เท่านั้น  ทั้งนี้อาจจะเพื่อทรงรักษาพระราชอำนาจในชนเผ่าไว้

      ในพิธีกรรมบวงสรวงเซ่นไหว้เทพเจ้าซังตี้และดวงวิญญาณบรรพบุรุษ   นอกจากการเตรียมกระดองเต่าหรือกระดูกสัตว์ดังได้กล่าวมาแล้ว  พนักงานในพิธีซึ่งเป็นผู้ช่วยกษัตริย์  จะต้องเตรียมภาชนะเครื่องทองบรอนซ์   ประกอบด้วยภาชนะดังนี้

       ๑)   แท่นวางของ  หรือตั่ง หรือ โต๊ะ

      ๒)   หม้อติง  อาจเป็นทรงกลมสามขาหรือทรงสี่เหลี่ยมผืนผ้าหรือสี่เหลี่ยมจัตุรัสที่มีสี่ขา  มีสองหูขนาดใช้ไม้สอดเข้าห้ามได้  สำหรับปรุงและใส่อาหาร

      ๓)   กุ้ย   เป็นภาชนะสำหรับใส่เมล็ดพืช  บางที่มีฝาปิด

      ๔)   เต้า   เป็นจานไม้  สำหรับใส่เนื้อ

      ๕)   หู    เป็นเหยือกใส่สุรามีฝาปิด

      ๖)   พาน   เป็นพานมีเชิงสำหรับบรรจุน้ำ

      ๗)   อี้  หรือ  เหอ   เป็นกาใส่สุรา มีฝาปิด

      ๘)   จอกสุรามีหลายแบบ  (  จือ  เจี่ย  จิว  เจี่ยว  )

      ๙)   เส้า   เป็นทัพพี

    ๑๐)    อื่นๆ

                  ในสมัยราชวงศ์โจว   ได้มีการกำหนดการนำภาชนะทองบรอนซ์ไปประกอบพิธีกรรมบวงสรวงเทพเจ้าและดวงวิญญาณบรรพบุรุษไว้ดังนี้

       กษัตริย์                         ใช้ ติง     ๙  ใบ   ใช้ กุ้ย   ๘  ใบ

      ขุนนางชั้นจูเฮา ,  กง       ใช้ ติง     ๗  ใบ   ใช้ กุ้ย   ๖  ใบ

      ขุนนางชั้นไต้ฝู               ใช้ ติง      ๕  ใบ   ใช้ กุ้ย   ๓  ใบ

      ขุนนางชั้น ซื่อ                ใช้ ติง      ๓  ใบ   ใช้ กุ้ย   ๒  ใบ

                  นอกจากนี้  โจวหลี่  ขุนนางชั้นสูงแห่งราชวงศ์โจว  ได้กล่าวถึงข้าราชการผู้ที่เกี่ยวข้องกับพิธีกรรมบวงสรวงไว้ดังนี้

                ๑) ขุนนางผู้รับผิดชองเกี่ยวกับการจัดและตกแต่งปะรำพิธีหรือศาลเจ้า

               ๒) ขุนนางผู้รับผิดชอบดูแลสุสานกษัตริย์และราชวงศ์

               ๓) นักดนตรีประจำราชสำนัก

               ๔) เจ้าพิธีกรรม

               ๕) ผู้อัญเชิญวิญญาณ

               ๖) นักจดหมายเหตุในพิธี

               ๗) นักจดหมายเหตุหรืออาลักษณ์ในราชสำนัก

               ๘) ขุนนางผู้รับผิดชอบเกวียนที่ใช้ในพิธี

               ๙) ข้าราชการที่รับผิดชอบศาลเจ้าหรือปะรำพิธีนอกเมืองหลวง   

                 ภาชนะ ติง  ทั้งทรงกลมและสี่เหลี่ยมค่อนข้างใหญ่ หนา เทอะทะ  เวลายกต้องใช้คานสอดหาม   เข้าใจว่า  การกำหนดจำนวนติงคงจะกำหนดประเภทของอาหารที่ปรุงด้วย

                  พิธีกรรมบวงสรวงดังกล่าวจะประกอบควบคู่ไปกับการทำนายหรือ เทพพยากรณ์   ในสมัยแรกเริ่มของราชวงศ์ซัง  การทำนายเหล่านี้  มีผู้ทำนายหรือโหรประจำราชสำนัก  ซึ่งเป็นกลุ่มชนอีกระดับหนึ่งในสังคมที่อยู่ระหว่างชนชั้นสูงกับสามัญชน   นักทำนายเหล่านี้  จะมีความเชี่ยวชาญในการทำนายเฉพาะเรื่องไปในแต่ละคน  เช่น คนหนึ่งเก่งในการทำนายด้านการสงคราม คนหนึ่งเก่งการทำนายในเรื่องเกษตรกรรมการเก็บเกี่ยวพืชผล  อีกคนเก่งทางด้านกิจกรรมภายในสังคม  คนหนึ่งเก่งทำนายการถึงแก่กรรม  เป็นต้น   แล้วแต่ละคนจะนำความรู้และประสบการณ์ในผลของการทำนายมาแลกเปลี่ยนกัน

          อย่างไรก็ตาม  ล่วงมาถึงปลายสมัยราชวงศ์ซัง   กษัตริย์ได้ทรงยึดอำนาจการทำนายทั้งหมดมาทรงทำเสียเอง  ซึ่งอาจจะมีผลทางจิตวิทยาการเมืองเข้ามาเกี่ยวข้องด้วยก็ได้  เช่น การทำนายเรื่องการสงคราม  การปกครองบ้านเมือง  การผลิตผลทางการเกษตร  ความตาย  ฯลฯ   คำทำนายเหล่านั้นอาจทำให้ราษฎรหวั่นไหวได้   สังคมชาวซังเป็นสังคมแห่งความเชื่อถือโชคลาง  พวกเขาเชื่อเรื่องเทพเจ้า  จิตวิญญาณ  และยังเชื่อด้วยว่า  วิญญาณแห่งบรรพบุรุษจะช่วยปกป้องคุ้มครองชาวซังทุกคน  การพยากรณ์  การดูหมอดู  เป็นที่นิยมของทุกหมู่ชนชั้น  พวกเขาเชื่อว่า    พลังแห่งคำพยากรณ์มีส่วนสัมพันธ์  ระหว่างเทพเจ้าหรือวิญญาณบรรพบุรุษ  กับตัวเขา  เพื่อให้ตัวเขาสามารถแก้ปัญหาต่างๆให้ลุล่วงไปได้

          วิธีการทำนายจึงเริ่มด้วยการบวงสรวงเทพเจ้าและบรรพบุรุษก่อน  เพื่อให้เทพเหล่านั้นให้ความเมตตาปราณีต่อพวกเขา   ก่อนเริ่มพิธี  ผู้ทำนายหรือกษัตริย์  จะต้องตั้งคำถามไว้ก่อน  แล้วจึงนำกระดองเต่าหรือกระดูกสัตว์ลนไฟหรือเผาไฟ  จนมีรอยแตกร้าว  ผู้ทำนายก็จะสังเกตดูรอยแตกนั้นว่า  เป็นรอยแตกขึ้นหรือเป็นรอยแตกชี้ลง  แต่ถ้าเป็นรอยแตกตามยาวจะไม่มีการทำนาย    หลังจากดูรอยแตกแล้ว  ผู้ทำนายก็ตัดสินใจทำนาย   ในบางครั้งคำเดียวต้องลนไฟหลายครั้ง  เพื่อต้องการคำตอบที่ชัดเจนแน่นอน   จากรอยแตกนั้นจะเป็นคำตอบว่า  “ใช่”  หรือ “ไม่ใช่”  หรือ  “บางทีอาจจะ”  “ดี”  “ไม่ดี”  บางครั้งผู้ทำนายสามารถอ่านและทำนายว่าเหตุการณ์นั้นจะเกิดเมื่อใด   อย่างไรก็ตาม การทำนายเหล่านี้ใช่ว่าจะทายถูกต้องเสมอไป   จากผลการศึกษาของผู้เชี่ยวชาญเจี่ยกู่เหวิน  พบว่า  ผลของการทำนายไม่แม่นยำเมื่อนำมาเปรียบเทียบกับเหตุการณ์บันทึกของนักจดหมายเหตุ    เข้าใจว่า ผู้ทำนายคงได้ศึกษารอยแตกจากข้อมูลเก่าๆที่เก็บไว้  จากรอยแตกร้าวในลักษณะใดจะเป็นคำตอบแบบใด

   ตัวอย่างคำถามคำตอบที่น่าสนใจ  ดังนี้

  คำถาม  “กษัตริย์ไปล่าสัตว์ได้ไหม”

  คำตอบ   “ไปได้และจับเสือได้ตัวหนึ่ง”

  คำถาม    “กษัตริย์จะประกาศสงครามกับชนเผ่านั้นได้ไหม”

  คำถาม   “ถ้าเกิดสุริยุปราคา  ฤกษ์จะดีไหม”

  คำถาม   “จะเกิดโชคร้ายต่อกษัตริย์ในอีก ๑๐ วันข้างหน้าไหม”

กษัตริย์ได้ศึกษารอยแตกแล้วตรัสว่า  “เป็นลางไม่ดี”   วันต่อมากษัตริย์ได้เสด็จไปล่าสัตว์ประเภทที่มีเขาใหญ่   สารถีขับราชรถเทียมม้าสะดุดก้อนหิน  รถม้าพระที่นั่งคว่ำ  พระองค์และโอรสหกคะเมนลงพื้น

     คำถามคำตอบอื่นๆ  เช่น

        ๑)  จะให้องค์หญิงหาวบวงสรวงแสดงความบริสุทธิ์ต่อ            พระบิดาผู้ล่วงลับหรือไม่

๒)   จะเอาข้าทาสบูชายัญไหม

๓)  จะเอาทาสจากชนเผ่าเจียง ( ชนเผ่าทุ่งหญ้าเลี้ยงแกะ )  มาบูชายัญไหม

๔)  พิธีกรรมบริสุทธิ์ต่อพระพักตร์ สู่ติง  จะใช้วัวสามคู่และชนเผ่าเจียงบูชายัญไหม

๕)  จะต้องเกณฑ์คนไปรบกับชนเผ่าหูไหม  จะเกณฑ์สักสามพันหรือหนึ่งพันคน

๖)  เพื่อจะได้รับชัยชนะชนเผ่าหู  ( พวกป่าเถื่อน )  จะสวดอ้อนวอนเทพเจ้าทัง ( พระเจ้าซังทัง )  หรือ เทพเจ้าซังเจี่ย

๗)  เราจะบวงสรวงด้วยสุราไหม

๘)  เราจะบวงสรวงบรรพบุรุษ  ต้าเจี่ย     และ  ส่าอี้เติน   ด้วยการตัดคอคน(ข้าทาส)และฆ่าแกะ ๑๐ คู่เพื่อขอบพระทัยไหม

๙)   เราจะเก็บเกี่ยวข้าวฟ่างได้ผลไหม

๑๐)  เราจะไม่ได้รับผลผลิตจากข้าวฟ่างไหม   ( กษัตริย์ทรงอ่านรอยแตกแล้วทรงทำนาย  )  “เราจะได้รับผลดีจากการปลูกข้าวฟ่าง”

๑๑)  จะเอาคน(ข้าทาส) บูชายัญ เพื่อทำให้ฝนตกไหม

๑๒)   จะฆ่าวัวสามคู่บวงสรวง จะทำให้ข้าวฟ่างได้ผลดีไหม

๑๓)   เราจะบวงสรวงด้วยวัว ๑ ตัว แก่ ซังเจี่ย พ่อเกิง พ่อซิน

๑๔)   เราจะไม่บวงสรวงวัว ๑ ตัวแก่ ซังเจี่ย พ่อเกิง พ่อซิน

                                                    ฯลฯ

                 นอกจากพิธีกรรมบวงสรวงเทพเจ้าและบรรพบุรุษและเทพพยากรณ์แล้ว   ยังมีพิธีฝังพระศพกษัตริย์  สุสานจะจัดทำอย่างประณีตสวยงาม  มีการประกอบพิธีเซ่นไหว้อย่างต่อเนื่อง     เมื่อกษัตริย์เสด็จสวรรคต   พวกข้าทาสบริวารตลอดจนนางสนม  รถม้าและตัวม้า   พวกสัตว์เลี้ยง  เช่น สุนัข  จะถูกฝังทั้งเป็นพร้อมพระศพ   จากการสำรวจสุสานกษัตริย์บางหลุม  ปรากฏว่ามีศพข้าทาสถึง  ๔๐๐  ศพ  นอกจากนี้ยังมีข้าวของเครื่องใช้อีกเป็นจำนวนมาก  เพื่อให้พระองค์ได้ทรงนำไปใช้สอยในสวรรค์ โอรสกษัตริย์ทรงไว้ทุกข์สามปีก่อนเสด็จขึ้นครองราชสมบัติ  พิธีกรรมและสุสาน  จะใช้กับกษัตริย์และชนชั้นสูงเท่านั้น  เพราะถือว่า ชนกลุ่มนี้มีภารกิจที่จะต้องปฏิบัติต่อชนเผ่าตลอดเวลาหลังความตาย   ส่วนคนที่มีตำแหน่งต่ำลงมาจะใช้โลงไม้แบบง่ายๆบรรจุศพ  พวกสามัญชน คนยากจนและข้าทาสจะไม่ได้ใส่โลงเวลาฝังศพ

          :    สมบูรณ์ แก่นตะเคียน     ๑๘  สิงหาคม  ๒๕๕๐

Title  :    Shang Religion

         :    Somboon Kantakian